فنر یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین اجزای مورد استفاده در انواع ماشین‌آلات و تجهیزات است که دارای خواص مکانیکی منحصربه‌فردی است. فنرها می‌توانند انرژی را ذخیره و آزاد کنند، نیرو تولید کنند، ارتعاشات و ضربات را جذب نمایند، باعث ایجاد تنش و کشش شوند و حرکت را کنترل کنند.
به همین دلیل، فنر در بسیاری از صنایع و حوزه‌های فناوری از اهمیت بسزایی برخوردار است. در ادامه به بررسی کاربرد فنر در صنایع مهمی همچون خودروسازی، هوافضا، پزشکی، الکترونیک، ساختمان، نساجی و کشاورزی می‌پردازیم.
صنعت خودروسازی
صنعت خودروسازی یکی از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین بخش‌ها در استفاده از فنر محسوب می‌شود. انواع فنرهای فشاری، کششی، پیچشی و بشقابی در قسمت‌های مختلف خودرو از جمله موتور، تعلیق، ترمز، فرمان و انتقال نیرو به کار گرفته می‌شوند.
فنرهای فشاری با خاصیت فشرده شدن و بازگشت به حالت اولیه، در جذب ضربه سیستم تعلیق خودرو به منظور کاهش ارتعاشات وارده از جاده به بدنه اتومبیل استفاده می‌شوند. همچنین این فنرها در کمک‌فنرهای جلو و عقب برای افزایش راحتی سرنشینان به کار گرفته می‌شوند.
فنرهای کششی با خاصیت کش آمدن و برگشتن، در سیستم ترمز خودرو برای بازگرداندن لنت‌های ترمز به حالت اولیه بعد از ترمزگیری استفاده می‌شوند. همچنین این فنرها در مکانیزم فرمان برای بازگشت آن به حالت مستقیم پس از پیچیدن به کار گرفته می‌شوند.
فنرهای پیچشی با خاصیت پیچ خوردن و بازگشت، در محور انتقال قدرت خودرو برای کاهش ارتعاشات موتور و انتقال نرم گشتاور به چرخ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فنرهای بشقابی با ظرفیت بالای تحمل بار، در سیستم کلاچ خودرو برای انتقال نیروی موتور به گیربکس و جذب نوسانات دور موتور به کار گرفته می‌شوند.
صنعت هوافضا
در صنعت هوافضا نیز انواع فنرها نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. فنرهای مارپیچ در موتور جت هواپیماها و بالگردها به منظور جذب ارتعاشات ناشی از چرخش پره‌ها و کاهش انتقال آن به بدنه اصلی استفاده می‌شوند.
فنرهای تخت یا صفحه‌ای در مکانیسم فرود هواپیماها و بالگردها برای جذب ضربه فرود و نشست نرم به کار گرفته می‌شوند. این فنرها انرژی ضربه فرود را جذب و آزاد می‌کنند. فنرهای دیسکی در سیستم ترمز چرخ هواپیماها به منظور ایجاد اصطکاک لازم برای کاهش سرعت و توقف استفاده می‌شوند. این فنرها با فشرده شدن باعث چسبیدن لنت‌های ترمز به دیسک و توقف هواپیما می‌شوند.
بر این اساس، مشاهده می‌شود که فنر در کلیه بخش‌های حساس و حیاتی هواپیما از جمله موتور، فرود و ترمز نقش کلیدی ایفا می‌کند.
صنعت پزشکی
در صنعت پزشکی نیز انواع فنرها کاربردهای فراوانی دارند. فنرهای فشاری در انواع سرنگ، پمپ‌های تزریق و انژکتورها برای ایجاد نیروی لازم برای تزریق مایعات و داروها به بدن بیماران استفاده می‌شوند.
فنر کششی در ایمپلنت‌های ارتوپدی مثل مفاصل مصنوعی زانو و لگن برای ایجاد ثبات و حرکت طبیعی مفصل به کار گرفته می‌شوند. فنر پیچشی در انواع ابزارها و وسایل جراحی برای انتقال دقیق نیرو و گشتاور به نوک ابزار و ایجاد حساسیت و ظرافت عمل جراحی بسیار حائز اهمیت هستند.
همانطور که دیدیم، فنر در طیف وسیعی از تجهیزات پزشکی اعم از سرنگ و پمپ تا ابزارهای جراحی پیشرفته، نقشی اساسی در ارائه خدمات درمانی با کیفیت ایفا می‌کند.
صنعت برق و الکترونیک
در صنعت برق و الکترونیک نیز انواع فنرها کاربرد فراوانی دارند. فنرهای فشاری در کلیدها و سوئیچ‌های الکتریکی برای برقراری تماس الکتریکی و هدایت جریان برق به کار گرفته می‌شوند.
فنرهای کششی در رله‌های الکتریکی صنعتی و خانگی برای برقراری و قطع اتصال‌های الکتریکی استفاده می‌شوند. فنرهای پیچشی در انواع اتصالات الکتریکی و الکترونیکی به منظور ایجاد اتصال محکم و مانع از شل شدن اتصال به کار گرفته می‌شوند.
همچنین انواع فنرها در داخل تجهیزات الکترونیکی مثل مدارهای چاپی و تلفن‌های همراه برای اتصال مدارات و جلوگیری از ارتعاشات مضر استفاده می‌شوند.
صنعت ساختمان
در صنعت ساختمان نیز انواع فنرها کاربردهای گسترده‌ای دارند. فنرهای فشاری در سازه درب‌ها و پنجره‌ها برای بسته شدن آرام و بازگشت آنها به حالت باز استفاده می‌شوند. فنرهای کششی در سیستم آسانسور برای تعلیق کابین و تعادل آن در حین حرکت بالا و پایین به کار گرفته می‌شوند.
فنرهای پیچشی در موتورخانه سیستم‌های تهویه مطبوع ساختمان برای انتقال گشتاور موتور به فن‌ها و پمپ‌ها استفاده می‌شوند. فنرهای بشقابی در ستون‌های لرزه‌گیر ساختمان‌های بلندمرتبه برای کاهش ارتعاشات ناشی از زلزله به کار گرفته می‌شوند.
صنعت نساجی
صنعت نساجی از دیگر صنایعی است که فنرها در آن به مقدار فراوان مورد استفاده قرار می‌گیرند. فنرهای فشاری در ماشین‌های بافندگی برای کشیدن و تنیدن تارها و ایجاد تنش لازم در پارچه استفاده می‌شوند. فنرهای کششی در ماشین‌های ریسندگی برای کشیدن و تاب دادن به الیاف و رشته‌های نخ و ایجاد استحکام لازم در آنها به کار می‌روند.
فنرهای پیچشی در انتقال حرکت و گشتاور از موتور به قسمت‌های مختلف ماشین‌های بافندگی و ریسندگی استفاده می‌شوند. بنابراین، می‌توان گفت که فنر عامل اصلی ایجاد حرکت و تولید پارچه در صنعت نساجی است.
صنعت کشاورزی
در صنعت کشاورزی نیز انواع فنرها کاربرد فراوانی دارند. فنرهای فشاری در ادوات خاک‌ورزی مانند شخم‌زن‌ها برای فشار دادن و شکافتن خاک استفاده می‌شوند. فنرهای کششی در ماشین‌های برداشت محصولات کشاورزی برای جمع‌آوری و حمل محصول به کار گرفته می‌شوند.
فنرهای پیچشی در انتقال نیرو از موتور به چرخ‌ها و ادوات ماشین‌های کشاورزی اهمیت زیادی دارند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که فنر در مکانیزاسیون کشاورزی و بهبود بهره‌وری محصولات کشاورزی نقش کلیدی ایفا می‌کند.
فنرسازی رستافنر تولید کننده انواع فنر
جمع‌بندی
در این مقاله مختصر و کوتاه دیدیم که فنر به عنوان یک جزء ساده مکانیکی، کاربردها و نقش‌های بسیار متنوع و حیاتی در صنایع مختلف دارد. خواص منحصربه‌فرد فنر مانند ذخیره انرژی، تولید نیرو، جذب ارتعاش و کنترل حرکت، آن را به یک جزء غیرقابل حذف در صنایعی مانند خودروسازی، هوافضا، پزشکی، الکترونیک، ساختمان، نساجی و کشاورزی تبدیل کرده است.
